Prototip Boyama Nasıl Yapılır?

Prototip Boyama Nasıl Yapılır?

Prototipleme teknolojileri ilerledikçe yeni kullanım sahaları ortaya çıkıyor. Özellikle ev kullanıcılarının 3D baskı dünyasına adım atmaları sektöre birçok yeni uygulama getirdi. Kişiye özel tasarlanan prototip hediyeler, startup şirketlerin yatırım bulmak amaçlı hazırladığı gerçekçi prototipler, etkinliklerde sergilenecek yeni ürün maketleri (mock-up), lansmanlar, vs.

 

Hal böyleyken başlangıç seviye kullanıcılara yönelik gerçekçi prototipler elde etmek için nelere dikkat etmek gerekir amacıyla bir yazı hazırlayalım istedik. Kendi ürün geliştirme atölyemizde prototip ardıl işlem ve boyamayla alakalı yıllardır uyguladığımız aşamaların bir nevi özeti oldu. Umarız faydalı olur.

Başlık her ne kadar prototip boyama olsa da prototip üretilmeden önce dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar da var. Mesh kalitesi, prototip modelin üretim pozisyonu, temizlik ve ardıl işlemler.

 

Mesh Kalitesi ne demek?

3B yazıcılar STL data kullandıkları için 3D model STL uzantılı olarak kaydedilmelidir. Birçok CAD yazılımı STL export aşamasında arzu edilen üçgen yoğunluğunu standart olarak belirler. Eğer mümkünse kaydetme aşamasında STL üçgen sayısına (mesh kalitesi) müdahale etmelisiniz. Bu değer 0,001 ila 0,02mm arasında olmalıdır. 0,10mm olarak seçilen mesh kalitesi değeri modelin dış hatlarının kaba görünmesine neden olur ve model ölçülerini doğrudan etkiler. Biz kendi çalışmalarımızda optimum değer olarak 0,01mm kullanmaktayız.

Konumlandırma Önemli!

Modelin konumlandırılması ölçüsel doğruluğu değiştirdiği gibi doğrudan yüzey kalitesini de etkiliyor. Konumlandırmada yapılacak yanlış bir pozisyon sonraki ardıl işlem sürelerini dramatik bir şekilde değiştirir. Bazı durumlarda ise gerçekçi bir görünüm oluşturulmasının önüne dahi geçebilir. Konumlandırmada temel amaç parça mukavemetini azaltmadan katman çizgilerinin belirginliğini en düşük seviyede tutmaktır.

Bazı modellerde destek malzeme sarfiyatı ve üretim süresini de göz önünde bulundurarak yüzey kalitesinden feragat etmek gerekebilir. Prototip üretim teknisyeninin tecrübesi bu aşamada çok önemli. Aşağıdaki resimlerde prototip model konumlandırmasına örnek resimlere göz atabilirsiniz.

 

Temizlik

Üretim sonrası prototipler destek malzemeden ve kalan tüm yabancı maddelerden arındırılmalıdır. Katmanlar arası mesafe ne kadar az da olsa aralarında destek kalıntısı ve çapak kalabiliyor. Modeller temizlendikten sonra gerekiyorsa diş fırçası ya da sünger yardımıyla kimyasal içermeyen beyaz sabun ile fırçalanır ve hava ile kurutulur.

Prototip Boyama Aşamaları

Prototip çıktı temizlendiğine göre yüzeyler üzerindeki katman izlerini ve varsa çökme hatalarını gidermeye hazırız demektir. Plastik tozları ve boyama esnasında ortama salınacak kimyasal gazlar için eldiven, gözlük ve maske gibi güvenlik ekipmanlarını kullanmaya özen göstermelisiniz. Prototip ardıl işlemi yapılırken çoğunlukla zımpara, astar-macun-zımpara-vernik sırası izlenir. Zımpara yüzeyi tümseklerden arındırmamıza yardımcı olurken astar ise çukurları doldurmakta kullanılıyor.

Zımpara Kâğıdı Seçimi

Yüzeye temas edecek ilk zımparanın numarası prototip katman kalınlığına göre seçilir. Zımparalama işlemi ilerledikçe daha küçük taneli zımpara kağıdına kadar devam edilir. En başta kullanacağınız zımpara kağıdını belirlerken şu bilgilerden yaralanabilirsiniz.

 

0,20~0,40mm katman kalınlığı 180–240 numara kuru zımpara kâğıdı,

0,10~0,20mm katman kalınlığı için 320~400 numara kuru zımpara kâğıdı,

0,01~0,10mm katman kalınlığı için 800 numara sulu zımpara ile başlanmalıdır.

(Nihai modelin parlak ve pürüzsüz bir görünümde olması isteniyorsa 3000 numara zımpara kağıdına kadar çıkılmalıdır.)

Bazı uygulamalarda prototip üzerine astar uygulaması yapmadan zımparalama işlemi yapıldığı da olabiliyor. Zımparalamaya başlamadan önce ince bir kat akrilik astar uygulamanızı tavsiye ederiz. Böylelikle parça üzerindeki pürüzler daha net hale gelecektir.

 

Astar-Macun

Parça üzerine kaç kat astar atmamız gerektiğini gözeneklerin derinliğine göre belirliyoruz. Astar işlemi öncesi 0,2mm’den büyük gözenek varsa ya daha kalın bir zımpara kâğıdı kullanılmalı ya da bölgesel macun çekme işlemi yapılmalıdır. Çekilen macun tam olarak katılaştıktan sonra zımpara işlemine devam edilir. Gözenekler doldurulduktan sonra model üzerine ince katmanlar halinde 2-3 kat astar atılır. Kuruyunca ince zımparalarla devam edilir.

Prototip zımparalama esnasında ortaya çıkacak plastik ve astar partikülleri zımpara kağıdının gözeneklerine tutunabileceğinden parça üzerine yeni çizikler oluşturabilir. İleri seviye yüzey kalitesi için sulu, mümkünse sabunlu zımpara yapılmalıdır. Prototiplerde astar kullanmamızın bir nedeni de son kat boya işlemi öncesi sert bir yüzey oluşturulmasıdır.

Boya-Vernik Uygulaması

Bazen uzun süren zımparalama işlemi sonrası kalan küçük çiziklerin “nasıl olsa boya ile gider “düşüncesi akla gelebiliyor. Boyama işlemi öncesinde sürekli akılda tutulması gereken püf nokta, boyanın doldurucu etkisi olmadığı gerçeğidir. Bu sebeple önceki aşamaları titizlikle ve sabırla yürütmelisiniz. Boyayı gösteren zımparalama işleminin kalitesidir.

Boyama işleminde mümkünse boyama kabini kullanılmalı, boyama ortamı toz, partikül ve parfüm gibi uçucu gazlardan arındırılmalıdır. Yine boya işlemi de tıpkı astar işlemi gibi ince katlar halinde atılmalıdır. Dar bölgeler ve özel gölge uygulamaları için kalem tabanca (airbrush) kullanabilirsiniz.

Boya atma işlemi bittikten sonra isteğe göre fırınlama işlemine geçilebilir. Tercih edilen boyanın kullanma talimatındaki bilgilere göre yeterli zaman beklenir. Sonrasında uygun karışımda vernik atılarak işlem tamamlanır. Vernik parçaya parlak bir görünüm sağlar ve aynı zamanda ürünü dış etkilerden korur. Bazı durumlarda boya verniğin aynı anda uyguladığımız da oluyor.

Yazıda teknik detaylara girmeden mümkün mertebe özet bilgiler paylaşmaya gayret gösterdik. Endüstriyel fuar maketi projeniz ya da startup şirketinizin yeni ürünü için gerçekçi modeller yapmaya hazırsınız. Merak ettikleriniz ve ileri düzey sorularınız için bizimle iletişime geçebilirsiniz.